Biography of Imam Bukhari In Avar Language Russian Caucasus republic of Dagestan, and the Balaken, Zaqatala regions of north-western Azerbaijan
Biography of Imam Bukhari In Avar Language Russian Caucasus republic of Dagestan, and the Balaken, Zaqatala regions of north-western Azerbaijan
Биография Имама Бухари,(На аварском языке)
Резюмированные и короткие воспоминания Имама Бухари, Имама Бухари
Имам Бухари ккола имам АхӀмадгун, имам Муслимгун, Абу Давудгун, Тирмизигун, Ан-Насагун ва Ибн Мажагун цадахъ машгьурав хӀадисазул, хӀадисазул устар. ХӀадис хъваялъулъ гӀуцӀарал гӀемерал батӀи-батӀиял асаразда гьоркьоб бищунго хӀакъикъияблъун Имам Бухарил асар букӀиналда гьоркьоса къотӀичӀого къотӀи-къай гьабулеб букӀана. ЦӀех-рехчагӀазул щивав СахӀихӀ Бухарияс разилъи кьураб къагӀидаялъ, СахӀихӀ Аль-Бухари ккола Хирияб Къуръаналдаса хадуб бищунго къанунияб тӀехь.
Гьесул наслу:
Имам Бухарил тӀубараб цӀар ккола Абу ГӀабдуллагь МухӀамад ибн ИсмагӀил ибн Ибрагьим ибн Аль-Мугьира ибн Бардизя Аль-Джуфри Аль-Бухари. Гьесул гӀадатияв гурев кӀудада Аль-МугӀирае щвана санагӀатаб Бухара ислам хӀехьеялъул хӀасилалда. Гьев дунялалде вачӀана гьижраялъул 194 соналъул 13 шаввалалъул итни къоялъ (810 соналъул 21 июль) Бухара шагьаралда (гьанжесеб Узбекистаналда бугеб шагьар). Гьесул эмен вукӀана Алим (Исламияб ЦӀех-рехчи) тӀадежоялъе, батӀи-батӀиял машгьурал цӀех-рехчагӀаздасан щварав, гьездаго гьоркьоб имам Малик ибн Анасги. Гьесул папаца ведро кьабун букӀана гьев цӀияб гьабураб лъимерлъун вукӀараб мехалда ва гьесул эбелалъ тӀаде босун букӀана гьев тарбия кьеялъул тӀолабго жавабчилъи.
Гьесул информациялъул къваригӀел:
Имам Бухари, Имам Бухари хӀадисазда тӀадчӀей гьабизе байбихьана жеги гӀолохъанаб мехалдаго. Гьес жиндирго гъоркьлъалие росарал цӀех-рехал, Хасго ХӀадисалъул, лъугӀизаруна Бухараялда (жиндирго аслу). сон барав гьесда ракӀалда рукӀана гӀемерал машгьурал цӀех-рехчагӀазул тӀахьал, гьезда гьоркьоб ГӀабдуллагь ибн Аль-Мубаракил «Аль-Ваки» абураб тӀехьги. ХӀадис ва цебесеб заманалъул цӀех-рехчагӀазул тӀехь ракӀалде щвезаби гуребги, гьес тӀадежоялъе байбихьана 1914 соналъул тарихалде кӀвар буссинабизе.
ХӀадис кьолеб мехалда гӀахьаллъулел маргьабазул щивав чи (Рави), дунялалда лъазабураб ва унеб къо, гьавураб бакӀ ва гь.ц. АнцӀила микьго сон барав Имам Бухари щвана Маккаялде жиндирго эбелги вацги цадахъ. ХӀеж (сапар) хӀаялдаса хадуб гьесул вацги эбелги Бухараялде нахъе щвана кин букӀаниги имам Бухари гьенив хутӀана тӀадеги насихӀат гьабизе. Гьес Маккаялда кӀиго соналъ бухӀана ва лъазабуна хӀадис, гьелдаго цадахъ Маккаялъул исламалъул цӀех-рехчагӀаздаса цогидал кьварарал экзаменал. Гьеб бакӀалдаса нахъе гьев ана Мадинаялде ва гӀемераб заманаялъ хӀадисалъул, фикъгьиялъул ва исламияб къануналъул рахъалъ хадубккунги лъай босана. Хадуб анлъго соналъ Маккаялда ва Мадинаялда бухӀун, гьев ана Басраялде, Куфаялде ва Багъдадалде ва щвана Мисралде ва Фарсалде (Сириялде). Гьес жинцаго абуна: «Информация балагьизелъун дун кӀиго нухалъ къватӀиве вахъана Египеталде ва Сириялде, чанго нухалъ Басраялде, анлъго соналъ ХӀиджазалда (Макка ва Мадина) бухӀана ва Куфаялде ва Багъдадалде ана гьединал рикӀкӀен гьечӀел тадбиразда МухӀаддитиница цадахъ унел рукӀана. (ХӀадисал ракӀарулел яги хӀадисазул махщелчагӀи)». Имам Бухарица хӀадисал ракӀариялъулъ гьабураб рагъул хӀакъалъулъ гӀемерал баянал рицунел руго. Гьев батӀи-батӀиял бакӀазде унаан гӀицӀго Аллагьасул Курьерасул (С.А.В.) кӀалдисан рортарал къиматаб алмаз данде гьабизе.
Гьесул ракӀалдещвеял ва гьунар:
Имам Бухари, Имам Бухарил букӀана байбихьудасаго ракӀалдего кӀолареб гӀажаибаб ракӀалдещвей ва гьесул ракӀалдещвеялде балагьулаан варварлъилъун. Байбихьуда баянал щвараб заманалда гьес цӀунун букӀана анкьго азарго хӀадис ва хадуб гӀумруялъулъ гьеб къадар бахун букӀана 300 азаргоялде. Гьесул вац Рашид канистра ИсмагӀилица гьеб загьир гьабуна гӀолохъанаб мехалда жиндирго гӀумруялда: “Имам Бухари нижеда цадахъ унаан Басраялъул цӀех-рехчагӀазухъе хӀадисазде кӀвар кьезе. Нижеца киназго хъвалаан хӀадисал, Имам Бухари хутӀизегӀан. Цо хасал къояздасан, нижеца имам Бухари какана, дуца гьадинал рикӀкӀен гьечӀел къоязул хӀалтӀи хвезабун букӀанин хӀадисал хъвачӀого Имам Бухарияс гьарана нижеца нижерго хъвай-хъвагӀаял гьесухъе рачине, гьелдалъун Имам Бухарияс байбихьана хӀадисал батӀа-батӀаго цӀализе тӀадегӀанаб даражаялдаса. бетӀералъул нухдасан нижее анцӀила щуазаргоялдаса цӀикӀкӀун хӀадисал рицинегӀан, гьел хӀадисал рагӀун, имам Бухарица нижеда цӀидасан рихьизарулел рукӀин бихьулеб букӀана». Аллагьас жиндие кьураб бичӀчӀиялъул ва чӀухӀараб ракӀалдещвеялъул хадубккунисеб асарлъун букӀараб жиндирго кьварараб ракӀалдещвеялда кигӀан бараб букӀаниги, гьес ручкаялдаги кагътидаги мугъчӀвай гьабулеб букӀинчӀо.
МухӀамад ибн Азгьар Сажистаница абуна:
“Дун унаан Сулайман ибн ХӀарабасухъе, гьесда цадахъ имам Бухарияс хӀадисазде кӀвар кьезе. Дица хӀадисал гӀуцӀулаан имам Бухарияс кин гьабиларебали. Цояс дида бикьана: “Щиб гӀиллаялъе гӀоло имам Бухарияс хӀадисал хъваларел” ?’ Дица гьесда абуна: «Нагагьлъун дуда хъвараб хӀадис камун батани, дуца гьеб босизе бегьула имам Бухарил ракӀалдещвеяздасан». Цо ракӀалде щвезабулеб лъугьа-бахъин букӀана Багъдадалда имам Бухари гьеб бакӀалде щвараб мехалда ккараб. Гьесул гӀемерал бергьенлъабиги, гьесие кьурал гӀаламаталги лъан, батӀи-батӀиял гӀадамаз гьесул хӀалбихьизе тӀаса бищана, гьездалъун гьев битӀараб гьабизе тӀамизелъун. Гьедин гьабизе кколеб жо гьез 100 уникалияб хӀадис бахъун, магъалоялги хӀадисазул текстги хисизабун. ХӀадисал анцӀго чияс гьоркьоб лъуна имам Бухариясда. ХӀадисал рицунеб мехалъ, имам Бухарияс жаваб кьуна доб рахъалдасан: «Лъилниги рахъалъ гуреб», – ян. Кинаб букӀаниги, гӀемерал хӀадисал лъугӀун хадуб, гьес цӀидасан хъвана хисизабураб щибаб текст ва магъало, хадуб битӀараб текстги магъалоги лъун. Гьединаб букӀана гӀажаиблъизабулеб ракӀалдещвей гьеб гӀадатияв гурев ХӀадисалъул ЦӀех-рехчиясул.
Гьесул сипатал ва хаслъаби:
1. ГӀажаиблъизабулеб ракӀалдещвей: ТӀадехун рехсараб пункталда рехсараб гӀадин, имам Бухарил букӀана гӀажаиблъизабулеб ракӀалдещвей.
2. ХӀехьей/Либерал: Имамасда гӀемераб гӀемерлъи тун букӀана инсуца. Кинаб букӀаниги, жиндирго сахаватлъиялъ гьес кинабго Аллагьасул нухда харж гьабуна. Ахиралдехун цо-кӀиго миндальги кьун къо ине тӀамулеб гӀарац гьечӀого хутӀун вукӀана гьев.
3. БитӀараб ва гӀодовегӀанав: Гьев вукӀана аслияв индивид. Гьес жиндирго тӀалабазул ургъел гьабулаан. РитӀухъав чи вукӀаниги, гьес гӀаммаб къагӀидаялъ жиндиего цодагьаб къадар хӀалтӀухъабазул хвасар гьабулаан.
4. Аллагьасдаса хӀинкъиялъул асар: Гьев кӀодо гьавуна бищунго кӀвар бугеб хъулухъалдалъун, ай ракӀбацӀцӀалъиялъул ва тӀадегӀанлъиялъул. Гьев Аллагьасдаса хӀинкъулаан жинца гьабулебщинаб жоялда, щай гурелъул гьев кӀодо гьавулаан бищунго тӀадегӀанаб хъулухъалъул динияб ва тӀадегӀанлъиялъул. Гьес живго рикӀкӀад гьавуна гӀодовегӀан гьавиялдаса ва щаклъиялдаса ва гьоркьоса къотӀичӀого хал гьабуна батӀи-батӀиял гӀадамазул эркенлъабазде. Гьев вукӀана исключительно гьудуллъиялъулав, рагьараб пикруялъул ва хӀеренав чи ва цогидаз гьесда тӀад кьаби щвезабураб мехалда киданиги кьвагьулароан. Гьес гӀаммаб къагӀидаялъ гьарулаан жиндие квешлъи рикӀкӀунел батӀи-батӀиял гӀадамазе баркат. Бокьарав чиясдехун хитӀаб гьабизе ракӀалда букӀанин рикӀкӀун, къоялъул канлъиялда гьев киданиги инжит гьавулароан.
Гьесул ТарбиячагӀи:
Жиндирго батӀи-батӀиял миллатазул сапаразда имам Бухари дандчӀвана мугъчӀвай гьабизе бегьулел хӀурматиял тарбиячагӀигун. Гьес жинцаго бицана жинца 1080 тарбиячиясдасан хӀадисал гьарун рукӀанин ва гьезул щивав чи хӀадисалъул махщелчи вугин. Гьесул инструкторазда гьоркьор рукӀана:
1. ГӀали ибн Аль-Мадини 2. Имам АхӀмад канистра Ханбал 3. ЯхӀя ибн Маин 4. МухӀамад ибн Юсуф Аль-Фиряби
5. МухӀамадил канистра Юсуф Аль-Байканди 6. ИсхӀакъ Ибн РахӀвай Гьединго, гӀемерал цогидалги.
Гьесул цӀали:
Имам Бухаридаса бачӀараб хӀадис бихьизабурал батӀи-батӀиял гӀадамазул къадар лъалеб гьечӀо. Кинаб букӀаниги, цо-кӀиго баяналда рекъон, 90 азарго гӀанасев чиясда рагӀун букӀана битӀахъего имам Бухаридасан хӀадисал. Имам ал-Бухарил гьитӀинал цӀалдохъабазда гьоркьор руго:
1. Бусурбабазул контейнер ХӀажаж (гӀатӀидго лъалев Имам Муслим абун)
2. Абу ГӀиса МухӀамад Ат-Тирмизи (гӀатӀидго лъалев Имам Ат-Тирмизи абун)
3. Абу ГӀабдур-РахӀман АхӀмад ибн Шуайб Аль-Насаи (гӀатӀидго лъалев Имам Аль-Насаи абун)
4. Прием Абдуллагь Абдур-Рахман Аль-Дарими 5. Мухаммад прием Нашр Аль-Марвази
6. Абу ХӀатим Ар-Рази 7. Абу Бакар канистра ИсхӀакъ прием Хузайма Также, многочисленные другие.
Гьесул асарал/тӀахьал:
Имам Бухарица жиндирго гӀумруялда жаниб гӀемерал тӀахьал ургъун руго. Гьесул хӀалтӀи гӀицӀго хӀадисалъул доб рамкаялда гуребги, гьелда тӀадеги батӀи-батӀиял гӀелмабиги руго, масала, тафсир, фикъгьи, тӀарих (тарих).
1. Ат-Тарих Аль-Кабир 2. Ат-Тарих Аль-Тагьир 3. Ат-Тарих Аль-Авсаţ 4. Халкъу Афалад ибад
5. Аз-Дхуафа Дебрис Шагьир 6. Аль-Адаб Аль-Муфрад Алуллагь Аль-Джайлани. Гьединго, цо-цо жеги.
Нилъеца рагӀа-ракьанде щун хал гьабила Имам Бухарил бищунго машгьураб тӀехьалъул хӀакъалъулъ, гьеб ккола «Аль-Жами Ас-ШахихӀ» абураб СахихӀаб хӀадисазул ассортимент, машгьурго СахӀихӀ Аль-Бухари абун лъалеб. Гьеб тӀехь бакӀариялъул хӀакъалъулъ цо хасаб маргьаги букӀуна. Бицуна цо къоялъ къаси имам Бухарида жиндирго фантазиялда вихьун вугин Аллагьасул Курьер (С.А.В.). Гьев хутӀун вукӀана МухӀамад аварагасул (с.т.гӀ.в.) жанив, квералъ вентиляторги ккун, Аллагьасул курьералдаса (с.т.гӀ.в.) тӀанчӀал къватӀире рахъунел рукӀана. Имам Бухарияс хадуб, гьеб бакӀалда, анищалъул таржамачагӀаздаса фантазиялдаса кӀвар гьарулеб букӀана. Гьез расшифровка гьабуна гьес (Имам Бухарияс) тӀагӀинаризе ва риххизаризе ругин Аллагьасул Курьерасул (С.А.В.) батӀи-батӀиял хӀадисазе ракӀалда чӀарал хӀакъикъат гьечӀел жал абураб фантазия. Гьеб фантазиялъ гьесие къуват кьуна «Аль-Жами Ас-Сахих» (Сахих Аль-Бухари) абураб тӀехь гӀуцӀизе. Имам Бухари вукӀана гӀорхъолъа ун цӀодорго хӀадис гъорлъе ккезабиялъулъ. Жиндирго цӀалдохъабазул цояв Аль-Фирбарил рагӀабазда рекъон, гьесда рагӀана Имам Бухарияс абулеб: «Дица Маккаялъул лъикӀаб мажгиталда (Масжид Аль-ХӀарамалда) «Аль-Джами Ас-Сахих» абураб тӀехь данде гьабула ва дица Истихараялъул дугӀаялдаса хадуб гуребги, цо хӀадисги нахъе бахъана. (направленная просьба) кӀиго ракахӀалъул, Аллагьасдаса кумек гьаризе, ва хӀадис унго-унголъунги унго-унгояб букӀин къабул гьабиялъул хӀасилалда». Имам Бухарица хӀисаб гьабуна, рагӀа-ракьанде щун, маргьаби рицунезул рукӀиналъул, гьел мугъчӀвай гьабизе бегьулел рукӀин чӀезабизе ва хӀадисалъул рагӀабазул дандраял гӀуцӀизе яги хисизаризе гьечӀолъи чӀезабизе. Гьесда батараб цепочкаялда вугев чияс битӀахъего гьужум гьабулеб букӀин яги гьев божилъи бугевлъун рикӀкӀунев вукӀинчӀолъи, гьеб хӀадис хехго лъугӀизабун букӀин ва жиндирго тӀехьалъухъ ракӀалде щвезабулеб букӀинчӀолъи, гьелъие дагьабги кьучӀаб цепочка букӀарабани гурони. имам Бухарияс кӀиябго баракат бугеб шагьаралъул ракьалда I-е Маккаялда ва Мадинаялда ва гьесие къваригӀана 16 сон гьеб тӀехь заказ гьабизе. ГӀемерал хӀадисал жинцаго цӀунун рукӀаниги, гьес гьаб тӀехьалъе гьанжего-гьанже тӀаса бищула 7275 хӀадис ва гьел хӀадисазул унго-унгояблъиялъул хӀакъалъулъ ракӀчӀун абизе бегьула.
Бухараялдаса гьев нахъе витӀи:
ГӀемерал соназ хадуб имам Бухарие щвана жиндирго басрияб мадугьалихъ бугеб Бухараялде. Шагьаралъул батӀи-батӀиял гӀадамал рукӀана божизе захӀматаб рохелгун ва гьесда дандчӀвана гӀажаибаб зинггун ва гъирагун. Имам Бухарица шагьаралда лъуна мадраса (школа), гьениб гьес гӀемераб къуват лъуна тӀубан тарбия кьезе. Жиндирго унго-унгояб, рахӀму-цӀобалда ва живго божизе бегьулев вукӀиналда хурхинабун, имам Бухари доб заманалъул нухмалъулездаса рикӀкӀад чӀолаан, гьезда разилъизелъун жал загьир гьаризе мугъчӀвай гьабизе бегьулин абураб баян сабаблъун. Бухараялъул къанун бахъулев цевехъан Халид контейнер АхӀмадица имам Бухари жиндирго рокъове ахӀун, имамасда цӀех-рех гьабураб мехалъ, жиндирго васасда дарсал кьезе. Имам Бухарияс, гьеб предложениялъе жаваб кьолаго, жаваб кьуна: «Дица гӀелмуялъул цӀикӀкӀараб адаб гьабула гӀадамазул гуреб, щай гурелъул гьел руго гӀелмуялде хӀажатал ва гьел руго гьеб тӀалаб гьабизе кколел». Губернаторас абуна: «Дир вас нужер мадрасалде (школаялде) цӀализе ине вукӀарав ватани, гӀадатиял гӀадамазул лъималазда цадахъ гӀодов чӀезе кколароан. Дуца (Имам Букарица) гьесда батӀаго малъизе ккелаан”. Имам Бухарияс жаваб кьуна: “Дида кӀоларо цониги чи хӀадисал рагӀиялдаса чӀезавизе”. Гьеб рагӀидал, хӀакимасул гьесда ццин бахъун, имам Бухари Бухараялдаса нахъе ине амру гьабуна. Амма гьес гьеб мехалъ чӀей гьабуна Хартанг росулъ (жакъа Узбекистаналъул Самаркандалдаса 30 КМ гӀанасеб манзилалда бугеб) Гьеб лъугьа-бахъиналдаса хадуб ва цо-цо цогидал гӀиллабаздалъун Багъдадалъул халифас Бухараялъул губернатор Халид бин АхӀмад нахъе рехана жиндирго кӀалгӀаялдаса гӀорхъолъа ун. инжитлъи ва намус хвезабун хадуб туснахъалде рехана, гьенив чанго къоялдасан хвана.
Гьесул хвел:
Имам Бухари ватӀаналдаса нахъе витӀиялъ гьесул жанир унтарал унтаби ккезаруна. ХутӀарал къоял гьес ана Самаркандалъул Хартангалда. 256 гьижрияб соналъул 1 шаввал къоялъ (870 сон) имам Аль-Бухари 62 сон барав Самаркандалъул Хартанг шагьаралда хун вуго. Имам Бухарил хабада рагӀула Самаркандалъул Хартанг шагьаралда.
ГӀалимзабаз имам Бухарие рецц гьабулеб: Аль-ХӀафиз ибн Раджа Аль-ХӀанбалица абун букӀана имам Бухарил хӀакъалъулъ: «Гьев (Имам Бухари) ккола Аллагьасул ракьалда хьвадулел гӀаламатазул цояв». Гьаб умматалъул факъихӀ (исламияб фикъгьалъул ва исламияб къануналъул исламияб юрист)». Абубакар МухӀамад ибн ИсхӀакъ ибн Хузаймаца абуна: «Дида зобалазда гъоркь вихьичӀо МухӀамад ибн ИсмагӀилил хӀадис лъалев ва рекӀехъе лъалев чи».
Лъай кьеялъул хӀалтӀаби :
● Аль-Бухари, имам. СахӀихӀ Аль-Бухари: Исламалъул тӀоцересел сонал. Цогидаб басма, 2013 сон
● Аль-Бухари, МухӀаммад. Сахигь ал-бухари. Дар ул-хӀадис, 1978 сон.
● Ирфануллагь, Сажид МахӀмуд. “Маулана Хабиб ур Рахман Аль-Аазми: Жизнь и произведения
(Биография).” Баннуялъул университеталъул исламияб гӀелмуялъул цӀех-рехалъул журнал 1.1 (2014).
